Дивертикулдық ауру

Дивертикулдық аурудың себептері және қауіп факторлары

Дивертикулдар ішектегі қысымның жоғарылауына байланысты әлсіз аймақтарда пайда болады. Қауіп факторлары мыналарды қамтиды:

1. Талшықтың жетіспеуі. Адамдар жеткілікті мөлшерде көкөністер, жемістер және дәнді дақылдар тұтынбаған жағдайда нәжіс қатты болып, ішекке қысым түседі. Бұл дивертикулдардың пайда болуына әкеледі.
2. Жас ерекшелігі. Жасы ұлғайған сайын ішек қабырғаларының серпімділігі төмендейді, сондықтан 40 жастан кейін дивертикулдық ауру жиі кездеседі. 60 жастан асқан адамдарда бұл жағдай 50%-ға жетеді.
3. Генетикалық бейімділік. Егер отбасы мүшелерінде осы ауру кездессе, сіздің оны дамыту қаупіңіз жоғары.
4. Төмен физикалық белсенділік. Қозғалыс аз болған сайын ішек жұмысы баяулап, іш қату қаупі артады.
5. Семіздік пен артық салмақ. Әсіресе іш қуысының аймағындағы май тіндері тоқ ішекке қосымша қысым түсіреді.
6. Темекі шегу және қызыл етті көп тұтыну. Бұл факторлар ішектің қабынуына әсер етіп, дивертикулиттің дамуына ықпал етеді.
7. Іш қату және күшену. Дәрет кезінде шамадан тыс күшену тоқ ішек қабырғаларына зақым келтіріп, дивертикулдардың түзілуіне әкеледі.

Дивертикулдық аурудың белгілері

Дивертикулдық аурудың белгілері оның сатысына байланысты өзгереді:

1. Белгісіз дивертикулдар: Аурудың бұл түрінде симптомдар болмайды. Дивертикулдар тек диагностикалық зерттеулер (КТ немесе колоноскопия) кезінде анықталады.
2. Дивертикулдық ауру: Бұл сатыда келесі белгілер байқалады:
   • Іштің төменгі бөлігінде (көбінесе сол жақта) ауырсыну.
   • Іштің кебуі және газ жиналуы.
   • Іш қату немесе диарея, кейде олардың кезектесуі.
   • Ауырсыну дәретке отырғаннан кейін немесе газ шыққаннан кейін жеңілдейді.
3. Дивертикулит: Қабыну дамығанда келесі белгілер пайда болады:
   • Қатты, өткір ауырсыну іштің сол жақ төменгі бөлігінде.
   • Дене қызуының көтерілуі, қалтырау.
   • Жүрек айну, кейде құсу.
   • Нәжістің өзгеруі (іш қату немесе диарея).
4. Асқынған дивертикулит: Бұл қауіпті жағдай және келесі асқынулармен жүреді:
   • Абсцесс – қабынған аймақта іріңнің жиналуы.
   • Ішек қабырғасының тесіліп кетуі – іш қуысына нәжістің түсуіне әкеліп, перитонит дамытады.
   • Қан кету – нәжісте қан байқалады.
   • Жыланкөздер – ішек пен басқа мүшелер арасында патологиялық өтетін жолдар түзіледі.

Диагностика әдістері

Дивертикулдық ауруды анықтау үшін дәрігер келесі диагностикалық әдістерді қолданады:

1. Анамнез және физикалық тексеру: Дәрігер науқастың шағымдарын тыңдап, ішті пальпациялау арқылы ауырсыну аймағын анықтайды.
2. Қан және зәр анализдері: Лейкоциттердің жоғарылауы қабынуды көрсетеді.
3. Колоноскопия: Ішектің ішкі бетін зерттейді. Бұл әдіс дивертикулдарды, ісік түзілістерін және басқа патологияларды анықтайды.
4. Компьютерлік томография (КТ): Дивертикулиттің ауыр түрлерін диагностикалауда негізгі әдіс болып табылады.
5. Ультрадыбыстық зерттеу (УДЗ): Абсцесстер немесе басқа асқынуларды анықтау үшін қолданылады.

Дивертикулдық ауруды емдеу

Емдеу тәсілі аурудың ауырлығына байланысты жүргізіледі:

1. Белгісіз дивертикулёз:
   • Талшыққа бай диета – күнделікті 25–30 г талшық тұтыну.
   • Су балансын сақтау – күніне кемінде 2 литр су ішу.
   • Физикалық белсенділікті арттыру.
2. Дивертикулит (жеңіл түрі):
   • Антибиотиктер (мысалы, ципрофлоксацин және метронидазол).
   • Сұйық диета 2–3 күнге тағайындалады.
3. Ауыр дивертикулит және асқынулар:
   • Госпитализация және внутривеналық антибиотиктер.
   • Абсцессті дренаждау.
   • Хирургиялық ем қажет жағдайда, әсіресе ішек тесілуі немесе қан кету кезінде.

Алдын алу шаралары

Дивертикулдық аурудың алдын алу үшін келесі шараларды орындау маңызды:

1. Талшыққа бай диета – көкөністер, жемістер, бұршақ тұқымдастары және дәнді дақылдар тұтыну.
2. Күнделікті физикалық белсенділік – ішек жұмысын жақсартады.
3. Іш қатудың алдын алу – су ішуді арттыру және қажет болса жұмсақ іш жүргізетін құралдарды қолдану.
4. Зиянды әдеттерден бас тарту – темекі шегу мен артық қызыл ет тұтынуды азайту.

Сұрақтар мен жауаптар