Аллергиялық ринит
Қысқаша шолу
Аллергиялық ринит – бұл аллергендердің әсерінен мұрынның шырышты қабығының қабыну ауруы. Ол маусымдық түрде (мысалы, өсімдіктердің гүлдену кезеңінде) немесе жыл бойы (шаң, жануарлардың жүні және басқа да тұрақты факторлар әсерінен) көрінуі мүмкін. Бұл жағдай жиі конъюнктивитпен қатар жүреді және науқастың өмір сапасына кері әсер етуі мүмкін.
Симптомдары
- Мұрынның бітелуі және дем алудың қиындауы.
- Жиі түшкіру.
- Мұрыннан су ағу.
- Мұрынның қышуы мен тітіркенуі.
- Көздің қышуы және жас ағуы.
- Шаршау және жалпы әлсіздік сезімі.
Кейбір науқастарда симптомдар түнде немесе таңертең күшейіп, ұйқы сапасын нашарлатып, күндіз ұйқышылдыққа әкеледі.
Дәрігерге қашан бару керек?
Дәрігерге жүгініңіз, егер аллергиялық риниттің симптомдары ұзақ уақыт сақталса, өмір сапасын төмендетсе, рецептсіз емге көнбесе немесе асқынулармен (синусит, жөтел, тыныс алудың қиындауы) бірге жүрсе.
Себептері
Аллергиялық ринит иммундық жүйенің аллергенге қарсы реакциясынан пайда болады, оны ағза қауіпті деп қабылдайды. Аллергендерге мыналар кіруі мүмкін:
- Ағаштар мен шөптердің тозаңы (маусымдық ринит).
- Шаң кенелері.
- Зең споралары.
- Жануарлардың жүні мен бөлінділері.
- Кейбір тағамдар (сирек кездеседі).
Аллергенмен байланыста ағза гистамин және басқа химиялық заттар бөліп, қабыну және риниттің типтік симптомдарын тудырады.
Қауіп факторлары
- Тұқым қуалаушылық: Егер ата-ананың біреуінде немесе екеуінде аллергия болса, балада аллергиялық риниттің даму қаупі жоғарылайды.
- Анамнездегі аллергия: Экзема, астма немесе басқа аллергиялық аурулардың болуы.
- Аллергендерге жиі ұшырау: Тозаң, жануарлардың жүні немесе шаң кенелері сияқты триггерлермен жиі байланыста болу.
- Жас: Көбінесе балалық шақта немесе жас кезде басталады, бірақ кез келген жаста дамуы мүмкін.
Диагностикасы
Аллергиялық риниттің диагностикасы анамнез жинау және физикалық тексеруден басталады. Дәрігер симптомдар туралы және олардың маусымдық өзгерістермен немесе белгілі бір заттармен байланысы туралы сұрақтар қоя алады. Диагнозды растау және аллергендерді анықтау үшін:
- Тері сынақтары: Аллергендердің аздаған мөлшерін теріге жағып, реакцияны тексеру.Қан анализі: Аллергендерге тән IgE антиденелерінің деңгейін анықтау.
Емдеу
Аллергиялық ринитті емдеу симптомдарды жеңілдетуге және науқастың өмір сапасын жақсартуға бағытталған. Негізгі әдістер мыналарды қамтиды:
- Антигистаминдік препараттар: Гистаминнің бөлінуін азайтып, қышуды және түшкіруді басады.
- Мұрынға арналған стероидты спрейлер: Қабынуды және мұрынның бітелуін азайтуға көмектеседі.
- Қарсықою құралдары: Мұрынның бітелуін жояды, бірақ 3-5 күннен артық қолдануға болмайды.
- Иммунотерапия (АСИТ): Аллергендерді біртіндеп енгізу арқылы сезімталдықты төмендету.
- Лейкотриен антагонистері: Қосымша қабынуды азайту үшін қолданылатын дәрілер.
Алдын алу шаралары
- Аллергендермен байланысты болдырмау: Ауа тазартқыштарды орнату, бөлмені жиі тазалау және желдету.
- Үйдегі аллергендерді азайту: Кілемдер мен жұмсақ жиһазды ауыстыру, гипоаллергендік жастықтар мен көрпелерді пайдалану.
- Маусымдық шаралар: Өсімдіктер гүлдеген кезде терезелерді жабу, сыртта маска кию.
Болжамы
Аллергиялық ринит өмірге қауіп төндірмейді, бірақ науқастың өмір сапасына айтарлықтай әсер етуі мүмкін. Уақытылы емдеу және алдын алу шаралары симптомдарды бақылауға және асқынулардың (мысалы, синусит немесе астма) дамуын болдырмауға көмектеседі.
