Анықтама және себептер
Астигматизм – бұл роговица немесе линзаның сфералық емес пішінінің нәтижесінде пайда болатын рефракцияның ауытқуы. Әдетте, роговица мен линза сфералық болып келеді, бұл жарық сәулелерін дұрыс шоғырландыруға мүмкіндік береді. Бірақ астигматизм кезінде роговица немесе линзаның беті сопақ пішінде болады, нәтижесінде жарық сәулелері әртүрлі бұрыштарда шағылысып, бір нүктеде шоғырланбайды. Басты себептеріне тұқым қуалаушылық, көз жарақаттары, операциялар және кейде сирек кездесетін кератоконус секілді аурулар жатады.
Астигматизм түрлері
- Роговицалық астигматизм: Ең кең таралған түрі, роговицаның дұрыс емес пішінінен туындайды.
- Линзалық астигматизм: Линзаның қисаюынан пайда болады және сирек кездеседі.
- Миопиялық астигматизм: Жарық сәулелері тордың алдында шоғырланады, бұл астигматизмнің жақыннан көрмеушілікпен үйлесуіне әкеледі.
- Гиперметропиялық астигматизм: Жарық сәулелері тордың артында шоғырланады, алысқа көрмеушілікпен бірге жүреді.
- Аралас астигматизм: Жарық сәулелері тордың алдында да, артында да шоғырланады, бұл жақыннан және алыстан көрмеушіліктің аралас түрін тудырады.
Симптомдары
Астигматизмнің симптомдары оның түріне және дәрежесіне байланысты өзгеруі мүмкін. Көбінесе көріністің бұлдырлығы немесе бұрмалануы, көздің шаршауы, бас аурулары және фокусқа келудің қиындығы байқалады. Жарықтың төмен болуы кезінде оқу қиынға соғады, ал заттардың пішіні бұрмалануы мүмкін. Айтарлықтай астигматизмде жүрек айну және бас айналу белгілері байқалуы мүмкін.
Диагностика
- Кератометрия: Роговицаның қисаюын өлшеу арқылы астигматизмнің деңгейін анықтау.
- Рефрактометрия: Көздің жарықты қалай шағылдырғанын автоматты түрде өлшейді.
- Көру өткірлігін тексеру: Науқастар кестедегі әріптерді немесе белгілерді оқиды.
- Кератотопография: Роговицаның пішіні мен биіктігін түс көрсеткіштері арқылы көрсететін компьютерлік зерттеу.
Офтальмологқа қашан қаралу керек?
Офтальмологқа мынадай жағдайларда қаралу қажет: көрудің бұлдырлануы немесе бұрмалануы, көзге жүктеме түскеннен кейін жиі бас ауыруы және көздің шаршауы, қараңғы уақытта, әсіресе көлік жүргізгенде, көру қиындаса, сондай-ақ балаларда көру проблемаларының белгілері пайда болса (мысалы, қылилау немесе оқу кезінде қиындықтар). Астигматизмі бар ересектерге жыл сайын тексеруден өту ұсынылады, ал 40 жастан кейін — өзгерістерді дер кезінде анықтап, асқынулардың алдын алу үшін әр 1-2 жыл сайын тұрақты тексерулер қажет.
Емдеу
Астигматизмді көзілдірік, контактілі линзалар немесе хирургиялық араласу арқылы түзетуге болады. Әдісті таңдау астигматизмнің деңгейіне, науқастың жасына және басқа да көру бұзылыстарының болуына байланысты.
Көзілдірік және контактілі линзалар
- Көзілдірік: Цилиндрлі линзалар жарық сәулесін дұрыс шоғырландыруға көмектеседі және көптеген науқастар үшін қолайлы.
- Торикалық контактілі линзалар: Астигматизмді түзетуге арнайы жасалған линзалар.
Хирургиялық емдеу
- Лазерлік көруді түзету: LASIK және PRK лазер көмегімен роговицаның пішінін өзгертеді.
- Имплантацияланатын линзалар: Лазерлік түзету мүмкін болмаған жағдайда көз ішіне линзалар қойылады.
Болжам және ұсыныстар
Астигматизмі бар адамдар үшін көзілдірік немесе контактілі линзалар көру сапасын едәуір жақсартады, ал заманауи хирургиялық әдістер ересектер үшін ұзақ мерзімді түзетуді қамтамасыз етеді. Бала кезден бастап көруді бақылау амблиопияның алдын алуға көмектеседі.
